Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Türk Devletleri Teşkilatı'nın (TDT) uluslararası rolünün arttığını belirterek, "Kazakistan, Türk dünyasının ata yurdu olarak sizlerle geniş kapsamlı ilişkileri geliştirmeye özel önem veriyor. Bundan dolayı iş birliğimizi daha da pekiştirmeye ve yeni düzeye çıkarmaya niyetliyiz." dedi.
Tokayev, TDT Devlet Başkanları 9’uncu Zirvesi’nde yaptığı konuşmada, TDT ülkelerinin Türk dünyasının gururu olarak kabul edilen tarihi şehri Semerkant’taki buluşmasının çok önemli olduğunu söyledi.
TDT’nin uluslararası rolünün arttığına dikkati çeken Tokayev, "Kazakistan, Türk dünyasının ata yurdu olarak sizlerle geniş kapsamlı ilişkileri geliştirmeye özel önem veriyor. Bundan dolayı iş birliğimizi daha da pekiştirmeye ve yeni düzeye çıkarmaya niyetliyiz." ifadesini kullandı.
Tokayev, Türk entegrasyonunun temelini oluşturan teşkilatların çoğunun kurulmasına Kazakistan’ın öncelik ettiğine işaret ederek, “TÜRKSOY, TÜRKPA ve Türk Akademisi bunların kanıtı. Bu teşkilatlar, kardeş devletlerin manevi ve kültürel yakınlaşmasına paha biçilemez katkı sağlamaktadır.” değerlendirmesinde bulundu.
Kazakistan’ın girişimleriyle kabul edilen “Türk dünyasının geleceği-2040” vizyon belgesinin faaliyete geçirilmesi için bugün TDT Stratejisi’ni kabul edeceklerini söyleyen Tokayev, “Bu belge, şüphesiz ki ülkelerimiz arasındaki ilişkileri güçlendirmede etkin olacak.” dedi.
Tokayev, mevcut jeoekonomik kriz nedeniyle Avrasya ekonomisi ile ulaşım ve lojistik sisteminin çöküş halinde olduğunu belirterek, “Bizim (TDT ülkeleri olarak) bölgesel ve küresel meselelerin çözümüne katkı sağlamamız ve önemli güce dönüşmemiz lazım. Tehditleri aşmak için gücümüzü birleştirmemiz şart.” diye konuştu.
Bunun için mevcut dönemde ilk olarak ulaştırma alanında potansiyelin mümkün olduğunca iyi kullanılmasının önemli olduğunun altını çizen Tokayev, şöyle devam etti:
“Çünkü ülkelerimiz batı ile doğuyu, kuzey ile güneyi birbirine doğrudan bağlıyor. Kardeş üç ülke üzerinden geçen Trans Hazar Uluslararası güzergahı (Orta Koridor) bunun açık örneği. Biz, ulaşım ve transit yönünü genişletmeye ve aramızda lojistik iş birliğine muhtacız.”
Tokayev, TDT ülkelerinin transit ve ihracat imkanlarını daha fazla geliştirmesini özellikle sınır noktalarının modernize edilmesinin yanı sıra hızlı yük geçişi için dijital gümrük sisteminin oluşturulmasını önerdi.
- "Türk Devletleri Teşkilatı'nın Dijitalleşme Merkezi’ni kurmayı öneriyorum"
TDT ülkeleri arasında bilgi teknolojileri alanındaki ilişkileri canlandırma önerisinde de bulunan Tokayev, “Bu bağlamda Astana Hub Uluslararası Teknoparkı nezdinde Türk Devletleri Teşkilatı’nın Dijitalleşme Merkezi’ni kurmayı öneriyorum. Bu ticaret, su kaynakları, bilgi güvenliği ve diğer alanlarda gerekli dijital çözümleri hazırlamaya imkan sağlayacak. Bu girişimin etkin bir şekilde uygulanabilmesi için de Türk devletlerinin Girişim Fonu’nun oluşturulmasını gerekli buluyorum.” ifadelerine yer verdi.
Tokayev, bunun yanı sıra TDT çerçevesinde yeşil ekonomiyi geliştirmenin önemli görev olduğunun altını çizdi. Bu bağlamda “Türk Yeşil Finansman Konseyi”nin kurulmasını öneren Tokayev, “Konsey Sekretaryasını şu anda küresel şirketlerce kabul görmüş Uluslararası Astana Finans Merkezi yürütebilir.” dedi.
TDT ülkeleri arasında eğitim ve bilim alanında iş birliğini pekiştirmenin önemine dikkati çeken Tokayev, "Ülkelerimizin yüksek eğitim kurumları arasında birleşik eğitim sistemini oluşturmak gerek. Gençlerimizin Türk dillerini öğrenmeleri ve kardeş halkların tarihini, kültürünü tanımalarını sağlamak için 2023’te Türk devletlerinin birleşik üniversiteler ağı kurulması yönündeki konunun değerlendirilmesini öneriyorum.” diye konuştu.
Tokayev, bu yıl Uluslararası Türk Akademisince Moğolistan’da yürütülen kazı çalışmaları sonucunda İkinci Göktürk Kağanlığı'nı yeniden canlandıran ve “Türk” kelimesinin geçtiği en eski yazıt olarak bilinen Kutluğ Kağan Kompleksi’nin bulunduğunu hatırlatarak, bu bağlamda Türk halklarının ortak yazı mirasını araştırmaya ilişkin yol haritasının hazırlanmasını ve ortak dijital kütüphanenin oluşturulmasını önerdi.
Cumhurbaşkanı Tokayev, TDT faaliyetlerinin medyada geniş şekilde yer alması gerektiğini vurgulayarak, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Bu çalışmaları ülkelerimizin medya kuruluşları ile başlıca haber ajansları çerçevesinde uygulamak mümkün. Uluslararası toplum, bizim Türk dünyasındaki iş birliğini pekiştirmek için yaptığımız kapsamlı çalışmalardan haberdar olmalı. Doğrusunu söylemek gerekirse onlar halen bizim teşkilatın faaliyetlerini çok iyi tanımıyor. Nitekim şu anda Türk entegrasyonu fikri, tüm dünyanın dikkatini toplamaya başladı."
Tokayev, teşkilatın faaliyetlerinin sadece diplomatik zirveler ve sonuç bildirileriyle sınırlı kalmaması gerektiğine işaret ederek, “Türk Devletleri Teşkilatı'nın, bütün Türk dünyasındaki halkların yakınlaşmasında etkin merkez haline gelmesi gerektiğine inanıyorum.” dedi.
TDT temelini oluşturan Nahçıvan Anlaşması’nın 13. maddesine de değinen Tokayev, TDT’nin sorumluluk alanlarının arttığını ve söz konusu madde gereği çalışmaların koordine edilmesi bakımından teşkilatın daimi temsilcilerinin oluşturulmasının önemli olduğunu kaydetti.
Tokayev, aralarındaki birliğin her geçen yıl daha da pekiştiğini vurgulayarak, sözlerini şöyle tamamladı:
"Bu sayede Türk dünyasının uluslararası arenadaki rolü arttı. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bir yıl boyunca TDT dönem başkanlığını yürüttü. Bu süre zarfında teşkilatın statüsünü yükselterek güçlenmesine büyük katkı sağladı. Bu bağlamda Sayın Erdoğan’ın 'Türk dünyasının en yüksek nişanı' ile ödüllendirilmesini teklif ettim. Bu teklifim hemen desteklendi. Hepinize teşekkür ediyorum."
(AA)
Emra Can YILDIRIM