Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, enflasyonla mücadele kapsamında bu yıl 276,8 milyar liralık vergi gelirinden vazgeçtiklerini belirtti.
Nebati, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının bütçelerine ilişkin yaptığı sunumda, attıkları güçlü adımlarla kamu maliyesini sağlam temeller üzerine inşa ettiklerini söyledi.
Bütçe disiplinini kalıcı hale getirirken elde ettikleri kazanımları vatandaşların hizmetine sunduklarını ifade eden Nebati, "Küresel ekonomik krizlerin, jeopolitik gerginliklerin ve salgın koşullarının yaşandığı olağanüstü durumlarda vatandaşlarımıza ve ekonomiye sağladığımız teşvik ve desteklere rağmen bütçe disiplininden asla taviz vermedik, vermiyoruz, vermeyeceğiz." diye konuştu.
Nebati, bu yıl olumlu seyreden ekonomik aktiviteyle birlikte ağırlıklı olarak gelir ve kazançlardan alınan dolaysız vergilerin katkısıyla bütçe gelirlerinin güçlü bir artış gösterdiğini dile getirerek, şöyle devam etti:
"Bu yıl doğal gaz ve elektrik tüketimine yönelik sübvansiyonlara, sosyal kesimlere sağladığımız ilave desteklere, çalışanlar ve emeklilerimize yaptığımız ücret ve maaş artışlarına ve vazgeçtiğimiz vergi gelirlerine rağmen, merkezi yönetim bütçe açığının gayrisafi yurt içi hasılaya (GSYH) oranının yüzde 3,4 olarak gerçekleşmesini bekliyoruz. Aynı dönemde bütçe açığının milli gelire oranının Japonya'da yüzde 7,9, Fransa'da yüzde 5,1, İngiltere'de yüzde 4,3, Hindistan'da yüzde 9,9 ve Çin'de yüzde 8,9 olması öngörülmektedir. Görüldüğü üzere ülkemiz bütçe performansıyla gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerden pozitif ayrışmaya her alanda olduğu gibi bu alanda da devam ediyor."
Bakan Nebati, vatandaşları, esnafı, çiftçiyi ve ihtiyaç duyulan tüm alanları desteklediklerini vurgulayarak, bu yıl asgari ücrete kadar olan tutarları tüm çalışanlar için vergi dışı bırakarak 90,6 milyar liralık vergi gelirinden vazgeçtiklerini kaydetti. Bu süreçte atılan vergisel adımları anlatan Nebati, "Enflasyonla mücadele kapsamında bu yıl 276,8 milyar lira vergi gelirinden vazgeçmiş oluyoruz." dedi.
- "Elektrik tüketim desteği 4 milyon haneye çıkarılacak"
Vatandaşların alım güçleri ve refahını artırmaya yönelik vergi indirimlerine de dikkati çeken Nebati, vatandaşların en temel harcamalarını da desteklediklerini söyledi. Nebati, hanelerde kullanılan doğal gazda yüzde 80, elektrikte ise birinci kademede yaklaşık yüzde 50 sübvansiyon sağladıklarını anımsatarak, "2,1 milyon haneye 150 kilovatsaate kadar elektrik tüketim desteği sağlıyoruz. Hedefimiz bu desteğin 4 milyon haneye çıkarılmasıdır. Bu kapsamda, 2023 yılında Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonuna 4,8 milyar lira tutarında kaynak ayrılması planlanmıştır." diye konuştu.
Nebati, doğal gaz desteği için de 2023 yılında Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonundan 1,8 milyar lira tutarında kaynak ayrıldığını belirtti.
Nureddin Nebati, asgari ücret, kamu görevlileri ile emeklilere yönelik maaş düzenlemelerine de değinerek, "Topladığımız verginin her lirasının vatandaşlarımıza tekrar hizmet olarak dönmesini sağlamak ve alın terinin karşılığını verebilmek için işlerimizi yapmaya gayret ediyoruz." ifadesini kullandı. Nebati, yatırıma, istihdama, üretime ve ihracata yönelik büyüme odaklı vergisel destekleri de güçlü bir şekilde sunmaya devam ettiklerini söyledi.
Kayıt dışı ekonomiyle mücadeleye yönelik atılan adımlar hakkında da bilgi veren Nebati, konuşmasını şöyle sürdürdü:
"Vergi incelemelerinde sektörel ve fonksiyonel uzmanlaşma modeline geçerek yenilikçi denetim teknikleriyle mükellef haklarını önceleyen bir yaklaşımla denetimlerimizi sürdürüyoruz. 2023-2025 dönemini kapsayan Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Eylem Planı'nı hayata geçireceğiz. RADAR sisteminin de katkısıyla kayıt dışı ekonomiyle mücadelede etkinliği artırıyoruz. Bütünleşik Kamu Mali Yönetim Bilişim Sistemiyle, tüm süreçleri elektronik ortamda yürütüyoruz. Kağıt belge kullanımını tamamen ortadan kaldırmayı hedefliyor ve bu konuda adımlarımızı sıkılaştırıyoruz. Kamu harcamalarında tasarruf sağlanması ve kamu alımlarının rasyonel bir temelde gerçekleştirilmesi bir diğer hedefimiz olmuştur."
Bakan Nebati, dünyanın en güvenilir pasaportunu üretir hale geldiklerini anlatarak, "Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü, yürüttüğü AR-GE çalışmalarıyla birlikte dünyanın en güvenli pasaportunu üretir hale gelmiştir. Bunun için de yurt dışından farklı ülkelerden çeşitli talepler geliyor, Darphane, ilgili ülkelerle görüşmeler yaparak bu konuda şu anda iletişim halinde." ifadelerini kullandı.
Kamu maliyesindeki disiplinli duruş ve uygulanan etkin borçlanma politikaları neticesinde, Avrupa Birliği (AB) tanımlı genel yönetim borç stokunun milli gelire oranının 2021 yılında yüzde 41,8 olduğunu kaydeden Nebati, bu oranın, zorlu koşullar ve enerji fiyatlarının geçen yıla göre iki katına çıkmış olmasına rağmen 2022 yılının ikinci çeyreğinde yüzde 39,3'e gerilediğini belirtti. Nebati, "AB üyesi ülkelerde ise bu oran, ikinci çeyrek itibarıyla ortalama yüzde 86 seviyesinde olup, 2022 yılsonunda Fransa'da yüzde 112, Almanya'da yüzde 71 ve İtalya'da yüzde 147 olması beklenmektedir." dedi.
Stratejik ölçütlere dayalı ve makroekonomik dengeleri gözeten bir borçlanma programı uygulandığını da aktaran Nebati, 2020 yılı sonunda 34 ay, 2021 yılı sonunda ise 54 ay olan iç borçlanmanın ortalama vadesinin bu yılın ekim ayı itibarıyla 69 aya kadar yükseldiğini bildirdi. Nebati, yıl başında yüzde 24,6 olan sabit getirili Türk lirası cinsi iç borçlanmanın ortalama maliyetinin ekim ayında yüzde 10,9'a gerilediğine dikkati çekerek, "Borç stokunun faiz oranlarına karşı duyarlılığını azaltmak amacıyla sabit faizli borçlanma araçları tercih edilerek değişken faizli borçların payı azaltılmıştır. 2019-2021 döneminde toplam iç borçlanmanın yüzde 38'i sabit getirili Türk lirası cinsi senetler ile sağlanmışken bu yılın ocak-ekim döneminde sabit getirili Türk lirası cinsi senetlerin payı yüzde 58'e yükselmiştir." diye konuştu.
- "Dış finansman olanaklarını değerlendiriyoruz"
Nureddin Nebati, borç stokunun yapısını iyileştirmek için yurt içi borçlanmada döviz cinsi senetlerin payının azaltıldığını dile getirerek, bu çerçevede, 2022 yılında yurt içi döviz cinsi borçlanmaların azaltıldığını, Türk lirası cinsi borçlanmaya ağırlık verildiğini söyledi.
Piyasa koşullarına bağlı olmakla birlikte, önümüzdeki yıl da yurt içinde döviz cinsi borçlanmanın payını azaltmaya devam edeceklerini aktaran Nebati, "Hazine ve Maliye Bakanlığı olarak gerek doğrudan gerek garanti sağlayarak uygun koşullarda dış finansman olanaklarını da değerlendiriyoruz. Ekim ayı itibarıyla Hazine geri ödeme garantisi altında 1,2 milyar dolar ve 1 milyar doları tahsisli olmak üzere, proje finansmanı amacıyla toplam 2,2 milyar dolar tutarında dış finansman sağladık. Sağlanan finansman sağlık, tarım ve enerji sektörlerindeki projelerin desteklenmesi amacıyla kullandırılmaktadır." diye konuştu.
Tek Hazine Kurumlar Hesabı Uygulamasıyla Hazine nakit rezervinin güçlendirildiğini ve bütçeye katkı sağlandığını belirten Nebati, "Uygulama sayesinde toplamda 50 milyar lirayı aşan bir kaynak büyüklüğüne herhangi bir maliyet olmaksızın ulaşılmış ve 12 milyar lirayı aşan nema geliriyle merkezi yönetim bütçesine katkı sağlanmıştır." ifadesini kullandı.
Bakan Nebati, Sayıştay tarafından Meclis'e sunulan bakanlığının denetim raporuna yönelik de bilgi verirken, raporda yer alan bulgulara ilişkin gereken adımların atıldığını söyledi. Nebati, bazı bulgular konusunda ise yapılan işlemlerin halihazırda mevcut mevzuata uygun olarak yürütüldüğünün değerlendirildiğini ve bu hususları Sayıştay ile bir araya gelerek sonuçlandıracaklarını aktardı.
- "Kredi Garanti Fonuna 7 milyar lira aktarılacak"
Bakanlığının 2023 yılı toplam bütçe teklifinin 2,2 trilyon lira olduğunu aktaran Nebati, şunları kaydetti:
"Faiz hariç tutulduğunda bütçe teklifi 1,6 trilyon lira olmaktadır. Bu teklifin yaklaşık yüzde 1'ine tekabül eden 15,5 milyar lira Bakanlığımız hizmetleri için kullanılacaktır. Bakanlığımızın bütçesinin faiz hariç yaklaşık yüzde 99'luk kısmı olan 1,6 trilyon lirası ise diğer kamu idarelerinin hizmetlerinin finansmanı için ayrılmıştır. Bu kapsamda, Sosyal Güvenlik Kurumuna 405 milyar lira, mahalli idarelere verilen paylara 375,4 milyar lira, fon paylarına 117,4 milyar lira, yükseköğretim kurumlarına 127,9 milyar lira, kaldırılan Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünün devredilen personelinin ücretleri ile köylerin altyapısının desteklenmesi amacıyla il özel idarelerine 6,2 milyar lira, su, kanalizasyon ve altyapı desteklerine yönelik 1,5 milyar lira, KİT'lere ve diğer kamu sermayeli kuruluşlara 489,9 milyar lira, bireysel emeklilik sistemi devlet katkısı ödemelerine 13,6 milyar lira, Kredi Garanti Fonuna 7 milyar lira, diğer giderlere 85 milyar lira aktarılarak kullanılacaktır. Faiz harcamaları için ayrılan kaynak tutarı ise 565,6 milyar liradır."
(AA)
Emra Can YILDIRIM